Tiroid büyümesi, folikülleri çevreleyen epitel hücrelerinin anormal çoğalması nedeniyle tiroit bezlerinin büyümesidir. Salgı bezleri, boyun bölgesinde yer almıştır. Tiroid büyümesi, kuşların birçok türünde gözlenmekte olup, güvercinler, kanaryalar, muhabbet kuşları ve vahşi kuşları kapsamaktadır. Muhabbet kuşlarında en bilinen tiroit bezi hastalığıdır.
Tiroit bezine hasar veren çeşitli nedenler guatra yol açar. En bilineni beslenmeyle ilgili iyot eksikliğidir. Guatrojenik ajanlar olarak adlandırılan maddeler, tiroit bezleri tarafından üretilen tiroksin maddesini engellerler ve hastalık oluşabilir. Guatrojenik ajanlarını içeren besinler; soya fasulyesi, keten, kolza tohumu, kıvırcık lahana, brokoli ve şalgamlarıdır. Ani gelişen septisemik hastalıklar, tiroid bezlerinde iltihaplanmaya ve büyümeye neden olabilir. Organosfosfat (insektisit) ve klorinli bifenollerin zehirli düzeylerine maruz kalma, tiroid bezlerinin genişlemesine ve büyümesine yol açabilir.
Beslenmede iyotun yetersiz düzeyi, tiroit bezlerinde iyot eksikliğine yol açar. Tiroksin maddesi üretimi için iyota ihtiyaç duyulur. Kan akışındaki düşük tiroksin düzeylerinde, beyin, folliküler epitel hücrelerinin çoğalmasına neden olan tiroit bezlerine sinyaller yollar. Bu hücreler, tiroksin üretiminden sorumludur. Tiroit bezinin büyümesi, vücudun daha fazla tiroksin ihtiyacına ve üretmesine yol açar. Sürekli iyot eksikliğinde, sinyaller, epitel hücre çoğalmasını uyarmaya devam eder ve tiroit büyütmesine yol açar.
Guatrojenik maddeler, iyot yeterli düzeylerde olsa bile, tiroksin üretiminin engellenmesinde rol oynar. Bunlara benzer klinik işaretler ve lezyonlar, iyot eksikliğinin oluşumu olarak tanımlanır.
Tiroit büyümesinin klinik işaretleri; büyümenin, tiroit bezlerinin anormal çalışması ve salgı bezi boyutunda artıştır. Salgı bezlerinin anormal çalışmasının işaretleri değişkendir ve şunları kapsar:
- Bağışıklık eksikliği – kolayca hastalığa yakalanırlar,
- Bunalım ve uyuşukluk – Metabolik oran ve aktivite azalır,
- Deri ve tüylerde anormallikler,
- Üreme problemleri – Artan embriyo ölümleri ve yumurtalarda azalan kırılabilirlik.
- Kasılmalar ve ani ölüm – salgı bezleri, kalp ve büyük damarlara basınç yapar,
- Kusmak, ağırlık kaybı, kursak ve yemek borusunda zorlukla yutma/blokaj, bundan dolayı yiyecekler normal olarak geçemezler,
- Solunum anormallikleri ve ses kaybı – havanın normal geçişini önleyen trake engeli. Yakın zamanda bulunan klinik işaretlerde direkt olarak mekanik basınçlar görülmeyebilir. Kursak ve barsaklardaki aşırı sıvı salgısından ve akciğerlerde birikimden de sorumlu olduğundan şüphelenilebilir.
Tiroid büyümesi tanılanması; geçmişin araştırılması, klinik işaretler ve kuşların beslenmesini içerir. Fiziksel/elle muayenede çoğunlukla, boyun bölgesinde büyüyen kütleler hissedilir. Kan tiroksin düzeyleri, normal düzeyler içinde ise saptama için ölçülebilir. Kuşun nekropsisi (insanlardaki otopsi), tiroit bezlerinin direkt göz ile görüntülenmesine izin verir. Salgı bezleri, hala şüpheler mevcutsa mikroskop altında incelenebilir.
İyot eksikliğinin var olduğunun bilindiği alanlarda veya kuşların guatrojenik maddelerle beslenmesi halinde, iyot desteği önerilir.
Akla gelen önleyici tedbir olarak, taze içme suyuna haftada bir kez seyreltilmiş Lügol solüsyonundan 1 damla katılabilir.
Tiroid bezlerinin diğer hastalıkları ki bunlar tiroid büyümesinden ve anormalliğinden ayırtedilmek kaydıyla tiroit tümörleri ve kistleridir.
