Saka Kuşu
Saka kuşu, Latince adıyla “Carduelis carduelis” ispinozgiller ailesinden, kafeslerde de sıkça beslenen ve en iyi bilinen ötücü kuş türlerinden biridir.
Koyu renkteki kanatları ve sarı tüyleriyle dikkat çeken bu kuşların, özel bir çekiciliğe sahip olduğu söylenebilir. Kara başlı iskete kuşları, cıvıltılı, akıcı ve keyif veren ötüşleri ile tanınır. Genellikle karışık ve iğne yapraklı ormanlarda yaşarlar.
Saka Kuşunun Biyolojik Bilgileri Nelerdir?
 Boyu |
 Kanat Açıklığı |
 Ağırlığı |
| 12 cm | 21-25 cm | 14-17 g |
| Ortalama Yaşam Süresi | 6-8 yıl |
| Kuluçka Süresi | 10-14 gün |
| Yumurta Sayısı | 3-7 adet |
Saka Kuşunun Ötüşü Nasıldır?
Saka Kuşunun Görünüşü Nasıldır?
Yetişkin saka kuşlarının gagalarının dibinden gözlerinin arka ucuna kadar uzanan kırmızı renk, yalnızca göz ile gagaları arasındaki koyu esmer bir bantla kesilir. Gözlerin arkasındaki bölgeler beyazdır, tepe ve boyun yanları ise siyahtır. Kanatlarının ortasında, gövdeye doğru uzanan geniş bir sarı bant bulunur. Kanatlarının arkasındaki beyaz lekeli kısımlar dışında kalan bölgeleri siyahtır, sırtları kahverengidir ve kuyruksokumları beyazımsıdır. Siyah kuyruk tüylerinin uçlarındaysa beyaz lekeler bulunur. Genç saka kuşlarının kanat ve kuyruk tüyleri yetişkinlerinkine benzer. Ancak diğer bölgeleri gri-kahverengi ve koyu çizgilidir. Saka kuşlarının boyu yerli türlerde 12-13 cm, kasım saka kuşlarında (Sibirya saka kuşları olarak da bilinir) 15 cm ve kömürcü saka kuşlarında ise yaklaşık 11 cm uzunluğundadır.
Erkek ve dişi saka kuşları, ilk bakışta benzer görünse de, erkeklerin başlarındaki kırmızı renk daha geniş bir alana yayılır ve gözlerinin arkasına kadar uzanır. Ayrıca erkekler, dişilere göre biraz daha büyük ve gagaları daha sivridir. Dişilerin kanatları ve uylukları daha kahverengi olup, kanatlarındaki sarı işaretler daha soluk ve dar bir şekildedir. Her iki cinsiyet de öter, ancak erkeklerin şarkıları daha uzun ve güzeldir. Kesin bir ayırım yapmak için, kanatların dış bölgelerinin erkeklerde siyah ve dişilerde kahverengi olduğuna dikkat edilir.
Saka Kuşunun Adı Nereden Gelir?
Saka kuşunun adı ilginç bir kökene sahiptir. Bu kuşun parlak renkleri, güzel ötüşü ve kafeste rahatlıkla beslenebilmesi nedeniyle çok eski zamanlardan beri evcil olarak beslendiği bilinir. Doğada saka kuşlarının, yuva yapmak veya yiyecek bulmak için küçük dalları iki ayağı ile tünedikleri zemine çekebildikleri gözlemlenmiştir. Ortaçağ’da bu özellik keşfedilmiş ve eğlence amacıyla kullanılmıştır. Kafeste beslenen sakanın su içme düzeni, küçük bir kap içine yerleştirilen su kabının tünek ile bağlandığı şekildedir. Saka kuşları susadığında, su kabının ipini ayaklarıyla çekip kabı tünüğe getirir ve su içer. Bu özellik, saka kuşunun “sakalık” olarak adlandırılmasına yol açmıştır.
Saka Kuşlarının Yaşam Yerleri Nerelerdir?
Saka kuşları, otsu bitkilerin bol olduğu ağaçlık alanlar, bozkırlar, orman açıklıkları, fundalıklar, makilikler, Sibirya stepleri, dikenli açık alanlar, akarsu kıyıları, bahçeler ve köylerde yaşar. Kışın şehir parklarında da sıkça görülebilir.
Saka kuşlarının dağılımı oldukça geniştir. Batı Avrupa, Anadolu, Afrika’nın kuzeybatısı, Mezopotamya ve Hazar Denizi’nin güneyinde yıl boyunca bulunur. Ortadoğu ve İran çevresinde ise kış mevsiminde görülür. Rusya’nın batısında ve ortasında sadece yaz mevsiminde gözlemlenirken, Hazar Denizi’nin kuzey ve doğusunda göç konukçusudur. Türkiye’de Trakya Bölgesi’nde Balcanica alttürüne rastlanır.
Saka Kuşu Ne Yer?
Saka kuşları, senelik bitki türlerinin tohumları, çeşitli meyveler, küçük böcek larvaları (nadiren), devedikeni tohumları, karahindiba başta olmak üzere yeşillikler, darı, tarak otu tohumları, keten tohumları, ayçiçeği, şalgam tohumları, hububat tohumları ve yeşil bitkilerle beslenir. Özellikle yağlı ve yüksek protein içeren tohumlarla beslenmeyi severler. Temel olarak taneci bir gagaya sahiptirler. Özellikle sonbaharda devedikenleri gibi yüksek ve otsu bitkilerin tohumlarıyla beslenmeye eğilimlidirler.
Saka kuşu en çok neyi sever?
Kenevir tohumu, haşhaş, kuşburnu, beyaz ve siyah marul, kolza tohumu gibi besinler, saka kuşlarının temel tercih ettiği yiyecekler arasındadır. Bunların yanı sıra, mevsimine uygun olarak incir, erik, portakal, muz, elma, armut ve karpuz gibi meyveleri de saka kuşlarına beslenme programında ekleyebilirsiniz
Saka Kuşlarında Üreme Nasıldır?
Saka kuşları üreme konusunda oldukça verimlidirler. Her yıl dört defa kadar yavru sahibi olabilirler. Fincan büyüklüğünde yuvalarını ağaçların ulaşılması zor dallarının arasına ustalıkla gizlerler. Genellikle 3 ila 7 yumurta yaparlar, ancak genellikle 3 ila 5 yumurta sahibi olurlar. Yalnızca dişi kuş kuluçkaya yattığında, yumurtadan çıkma süreci başlar ve 14 gün sonra yavrular yumurtadan çıkar. Yavruların uçabilme yeteneklerini kazanmaları için yuvadan ayrılmaları ise 15 gün sürer. Yavrular, başlangıçta alın ve ense tüyleriyle kaplıdır, ancak ilk tülüz (tüy değiştirme) döneminde normal tüy renklerini kazanırlar.
Saka Kuşunun Yaşama Şekli Nasıldır?
Saka kuşları genel olarak göçmen değildir, ancak soğuk iklimlerden sıcak bölgelere doğru göçler yaparlar.
Saka Kuşu Kafeste Beslemek Yasak mı?
Saka kuşunun nesli tükenme tehlikesine karşı koruma altında olduğu için avlanması, yakalanması, satılması ve kafeslerde beslenmesi yasaktır. Saka kuşu, birçok ülkede ve uluslararası düzeyde koruma altında olan bir kuş türüdür. Bu nedenle, doğada yaşamlarını sürdürmelerine odaklanmak ve nesillerinin devamını sağlamak için çeşitli koruma önlemleri alınmıştır. Yasaklar, saka kuşlarının doğal yaşam alanlarında korunmasını amaçlamaktadır. Bu nedenle, saka kuşlarına yönelik avlanma veya kafesle beslenme gibi faaliyetler genellikle yasaklanmıştır. (4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu)
Kafeste Saka Kuşu Neden Ölür?
Saka kuşlarının doğada ömürleri altı ile sekiz yıl arasında değişebilir. Ancak kafeste bakılan ve düzenli beslenen sağlıklı saka kuşları, on dört yıla kadar yaşayabilirler. Kafeste yaşayan saka kuşlarının başlıca ölüm nedeni genellikle strestir.
Türkiye’de Saka Kuşuna Verilen Diğer Adlar Nelerdir?
Saka kuşlarına farklı yörelerde farklı adlar verilmiştir. Örnek olarak; Manisa/Soma’da “Telli,” Hopa’da “Tiyaspiyon,” Kapıdağ’da “Rum Güzeli,” İznik/Derbent’te “Kadınka,” Çanakkale’de “Dikencik,” Subaşı Köyü/Hatay’da “Dennura,” Kemeraltı/İzmir’de “Kardinal,” Çayeli/Rize’de “Ketifeli,” Karadeniz Ereğli’de “Saka kuşu” veya “çembercik,” Denizli ve Adana’da “Saka” veya “ısırgan mitçiği,” Kayseri’de “Elmacık kuşu” gibi farklı isimlerle anılmaktadır. Ayrıca Kıbrıs’ta “Gelinkuşu” veya “bülbül” olarak da adlandırılırlar. Ayrıca kırmızı maskesi oldukça geniş olan bireylere “altaştı” adı verilir.
Serinofil Youtube Kanalı Belgeseli
Yararlanılan Kaynaklar:
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Saka_ku%C5%9Fu
- https://www.trakus.org/kods_bird/uye/?fsx=2fsdl17@d&tur=Saka
- https://www.garden-birds.co.uk/birds/goldfinch.html
