Aspergillus Enfeksiyonları (Aspergillosis) Nedir? Belirtileri, Teşhis ve Tedavi
Aspergillosis, başta papağan, kanarya ve paraketeler olmak üzere tüm kuş türlerinde görülebilen, mantar kaynaklı ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır. En yaygın etkeni Aspergillus fumigatus olmakla birlikte; A. flavus, A. niger, A. terreus gibi türler de patojen olarak tanımlanmıştır. Hastalık özellikle bağışıklığı zayıflamış kuşlarda ölümcül seyredebilmektedir.
Aspergillosis Nasıl Bulaşır?
Hastalık, kuşların sporları soluması veya yem-su yoluyla yutması ile bulaşır. Enfeksiyonun bulaşmasında rol oynayan ana faktörler:
- Kafes içi nemli ortam ve kötü havalandırma
- Kirli yemlik ve suluklar
- İyi dezenfekte edilmemiş kafesler
- Stres, tüy dönemi, aşırı sıcaklık değişimleri
- Diğer hastalıkların bağışıklık sistemini zayıflatması
Hastalığın Formları ve Belirtileri
1. Akut Form
Genellikle yüksek miktarda mantar sporuna maruz kalındığında görülür. Ani gelişir ve sıklıkla ölümle sonuçlanır. Belirtiler:
- Aşırı halsizlik ve depresyon
- İştahsızlık (anoreksi)
- Ağızdan açık nefes alma
- Solunum güçlüğü
2. Kronik Form
Bağışıklığı baskılanmış kuşlarda yavaş seyirli gelişir. Granülomlar (mantar nodülleri) genellikle:
- Trakea (soluk borusu) çatallanmasında
- Hava keselerinde
- Gırtlak ve akciğerlerde
oluşur. Ses kısıklığı, kilo kaybı, titreme ve kuyruk sallama gibi belirtilerle kendini gösterir.
3. Sinirsel ve Sistemik Form
Nadir olmakla birlikte merkezi sinir sistemine yayılabilir. Bu durumda denge kaybı, kas seğirmeleri ve hatta körlük gibi belirtiler görülebilir.
Organlara Göre Lezyonlar
| Organ | Lezyon Tipi |
|---|---|
| Akciğer | Milier nodüller, konsolidasyon alanları |
| Hava kesesi | Beyazımsı kalınlaşma, nekrotik plaklar |
| Karaciğer | Granülomlar ve apseler |
| Beyin | Apseler, denge kaybı |
| Ağız ve kursak | Mukoza üzerinde plak benzeri lezyonlar |
Teşhis Yöntemleri
- Endoskopi: Hava keselerinde doğrudan nodül gözlemi
- Radyografi: Hava kesesi ve akciğer görüntülemesi
- Laboratuvar Testleri: CPK, LDH, SGOT düzeylerinde yükselme
- Fungal kültür: Kanlı agar veya Sabouraud dekstroz agarda mantar üretimi
- Histopatoloji: Hifa yapılarının incelenmesi
Karışabileceği Diğer Hastalıklar
- Tüberküloz
- Psödotüberküloz
- Trichomoniasis
- Çiçek hastalığı (özellikle ağız lezyonlarında)
Aspergillosis Tedavisi
Tedavi zordur ve başarı şansı, hastalığın evresine ve kuşun bağışıklık durumuna bağlıdır. Uygulanabilecek bazı yöntemler:
- Antifungal ilaçlar:
- Amfoterisin B: 1 mg/kg intratrakeal, günde 2 kez
- 5-Flusitosin: 60 mg/kg oral, günde 2 kez
- Aerosol tedavi: Nistatin ile buhar yoluyla, günde 2 kez 15 dakika
- Potasyum iodide: 150 mg/60 ml suya karıştırılarak gün aşırı (özellikle papağanlar için)
- Destek tedavi: Sıvı desteği, tüple besleme, vitamin takviyesi
Korunma Önlemleri
- Kafes ve aksesuarların düzenli sıcak su ve dezenfektanla temizlenmesi
- Tozlu ortamdan kaçınılması
- Yemlerin kuru ve serin ortamda saklanması
- Yeni gelen kuşların karantinaya alınması
- Stresin en aza indirilmesi
Aspergillosis, kuşlar için ciddi ve ölümcül sonuçlara yol açabilen bir mantar enfeksiyonudur. Özellikle solunum yollarında yaygın lezyonlara neden olur ve teşhisi çoğu zaman gecikir. Bu nedenle en iyi tedavi yöntemi erken fark etmek ve önlem almaktır. Temizlik, hijyen ve stres yönetimi, Aspergillus enfeksiyonlarına karşı ilk savunma hattıdır.
Sosyal Medyalardan Bizi Takip Edebilirsiniz:
