Florya Kültürü ve Ötüş Geleneği

Florya Kültürü: Ötüşün Sanatı ve İstanbul’un Kuşçu Mirası

Florya kuşları, ötüş × Ötüş
Kuşların iletişim, çiftleşme veya bölge belirleme amaçlı çıkardıkları sesler.
biçimleri, karakteristik makara × Makara
Makara (Melody)Özellikle Florya ve Saka gibi ötüm kuşlarında belirli ritim ve melodilerle oluşan ötüş desenleridir.
yapıları ve geçmişten günümüze uzanan kuşçu gelenekleriyle sadece bir kuş türü değil; aynı zamanda İstanbul’un yaşayan kültürüdür. Bu yazımızda, Florya kuşlarının ötüş biçimlerinden makbul makaralara, kuşçu kahvelerine ve tarihi Florya örneklerine kadar detaylı bir kültürel yolculuğa çıkıyoruz.

Makara: Florya’nın Esas Dili

Florya kuşlarının ötüşü, “makara çekme” adı verilen ardışık, düzenli ve melodik seslerle tanımlanır. Her makara türü farklı bir doğa sesine benzetilmiştir. En bilinen makara çeşitleri şunlardır:

• Kurbağa Makarası: En makbul alt türleri “tor kurbağası”, “yuvarlak kurbağa” ve “düz kurbağa”dır. “Basık kurbağa” ve “çır kurbağa” makbul değildir.
• Canalya Makarası: Aslen Emberiza citrinella (kiraz kuşu) ötüşünü taklit eder. Türleri: “cucucu”, “cicici” ve “kaba canalya”.
• Ebabil Makarası: Ebabil kuşlarının sesinden esinlenmiştir.
• Lülü: 15-20 yıldır duyulmadığı söylenen, çok nadir ve değerli bir makara türüdür.

Ötüş Kalitesini Belirleyen Unsurlar

Florya’nın ötüşü hem güzellik hem de uzunluk</strong bakımından değerlendirilir. Kuşçular ötüşü “sayı” ile ölçerler; 1 sayı ≈ 0.5 saniyedir. 50 sayıyı geçen kuşlara “uzun kuş” denir. Kuşun kalitesi şu kriterlerle ölçülür:

• Makbul makaralarla ötmesi
• Makarayı devirmemesi (başka makaraya geçmemesi)
• Volüm bozulması yapmaması: “indirme-bindirme” bozukluk sayılır
• Ötüşü ezmemesi veya basmaması

Ötüm Sezonu ve “Ders” Dönemi

Florya’da ötüm sezonu 15 Mart’ta “ders” ile başlar. Bu dönem kuşun tam ötüm öncesi kısa ve parçalı seslerle hazırlık yaptığı dönemdir. Yaklaşık 1.5 ay sürer ve 15 Nisan civarı kuş “dikilir” yani tam makara ile ötüşe başlar. Sezon Ağustos sonuna kadar sürer.

Florya’nın Sosyal Yapısı ve Kahvehane Kültürü

Florya kuşları sosyal bir canlıdır. Ötüşleri hem eş arama hem de bölgesel hâkimiyet ilanıdır. Bu nedenle kuşçular ötüm sezonunda kuşlarını kuşçu kahvelerine getirerek karşılıklı ötüşmeler (dövüşmeler) düzenler. Bu ortam, kuşların performansını artırır.

Kahvede Kuş Öttürmenin Kuralları

• Kuş kıştan itibaren örtüye alıştırılır, kahveye de örtüyle götürülür.
• Kafes asılır ve kuş asmaca ötüyorsa makbuldür.
• Kuş bozuk öttüğünde sahibi hafifçe kafese vurarak uyarabilir.
• Bozuk ötüşler başka kuşları etkileyebileceği için dikkatle yönetilmelidir.

Ünlü Floryalar ve Kuşçular

Kuşçuluk geleneği sözlü tarih zenginliğiyle de doludur. Bazı kuşlar ve kuşçular unutulmaz olmuştur:

• Fincancı Kuş (1936)
• Karabiber Kuş (Taksim, 1930’lar)
• Aslan Marka Kuş (Hafız Yaşar’ın kuşu)
• Benzinci Kuş (Kadri Bey, 1949-50)
• Limoncu Saka (1930’ların en gür sakası)

Florya Kültüründe Öne Çıkan Kahvehaneler

Florya kuşları sadece ötüşleriyle değil, çevresinde gelişen sosyo-kültürel yapısıyla da özel bir yere sahiptir. Bugün hâlâ İstanbul’un belirli semtlerinde bu gelenek sürmekte, kuşçular Florya’nın incelikli ötüşlerini yaşatmaya devam etmektedir.

Sosyal Medyalardan Bizi Takip Edebilirsiniz: